Theo các nhà nghiên cứu hiện nay, nền văn hóa nghệ thuật nhạc Khmer Trà Vinh Nam bộ đã trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu dài và tạo nên bản sắc đặc trưng riêng với nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau luôn gắn bó với nhịp sống đời thường của người dân, sinh hoạt cộng đồng và các lễ hội. Tuy vậy trước dòng chảy âm nhạc hiện đại, âm nhạc dân gian Khmer gặp nhiều khó khăn để tồn tại và phát triển, nếu không gìn giữ sẽ có nguy cơ “biến mất”…
Những điều cần biết về nhạc khmer Trà Vinh
Ý nghĩa âm nhạc Khmer Trà Vinh mang đậm chất riêng
Âm nhạc dân gian Nhạc Khmer Trà Vinh tồn tại nhiều loại hình khác nhau như dàn nhạc ngũ âm, dàn nhạc Mhôry, múa trống Sa dam, hát À day, Chầm riêng Chà pây, đồng dao, hát ru…từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần quan trọng của người Khmer bao đời nay.
Tính riêng dòng nhạc Chầm riêng Chà pây là hình thức độc diễn độc đáo, người diễn ở đây vừa hát, vừa đàn bằng nhạc cụ Chà pây đặc trưng. Hát Chầm riêng Chà pây theo lối kể chuyện, pha chút hài hước gây thích thú cho người nghe. Nội dung nhạc thường kể những câu chuyện cổ tích, thần thoại, dân gian, hay các mẩu chuyện tốt, xấu để răn dạy và giáo dục con người. Đây là một loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian rất đa dạng, thể hiện sự sáng tạo cao và có khả năng thích ứng với hoàn cảnh đương đại của con người.
Vào ngày 24-4-2013, tại tỉnh Trà Vinh, nghệ thuật dân gian Chầm riêng Chà pây đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nước ta công nhận là Di sản phi vật thể cấp quốc gia.
Dòng nhạc À day với hình thức hát dân gian đối đáp giữa nam và nữ, phổ biến nhất là các ca khúc song ca, đôi khi có tam ca, tứ ca nhằm phục vụ cuộc vui, dịp lễ, tết… Hát À day còn có tính hài hước và thời sự tái hiện những câu chuyện hiện thực trong cuộc sống đời thường, được người hát đối đáp theo lối ứng khẩu bài hát thành thơ, rất độc đáo để thu hút người nghe.
Nhạc Khmer mai một theo thời gian
Dù Nhạc Khmer Trà Vinh rất độc đáo, tuy nhiên điều đáng lo ngại là âm nhạc dân gian Khmer hiện nay đang bị mai một trước xu thế hội nhập nhanh chóng và giao lưu văn hóa ngày càng sâu rộng của giới trẻ. Sự ảnh hưởng mạnh mẽ của các loại hình âm nhạc hiện đại khiến âm nhạc dân gian Khmer ngày càng gặp khó khăn, trong đó, nhiều loại hình nhạc cụ đang có nguy cơ đánh mất bản sắc dân tộc.
Soạn giả Thạch Mu Ni, Ban Dân tộc chỉ huy tỉnh Trà Vinh trăn trở: “Các dòng nhạc A rắc, Rô băm, À day, hát ru, Chầm riêng Chà pây mang đậm bản sắc… đã và đang mai một ngày càng nhiều, thậm chí nhiều ca khúc đã bị lãng quên. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc này như người dân ít có nhu cầu thưởng thức, hưởng thụ nhạc cổ truyền, không được ký âm lưu giữ, thiếu đơn vị nghiên cứu bảo tồn và phát triển nhạc khmer, đội ngũ nhạc sĩ hiện nay là người dân tộc Khmer được đào tạo chính quy rất ít”.
Thực tế cho thấy, thực trạng mai một, đang ngày một đánh mất bản sắc đối với một vài loại hình âm nhạc dân gian Khmer Nam bộ là đúng sự thật, bởi nhiều nguyên nhân do chủ quan và khách quan. Sự tác động mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hóa dẫn đến thay đổi sở thích của người dân, cộng với sự tác động từ bên ngoài của các thể loại âm nhạc hiện đại khác.
Hơn nữa công tác gìn giữ và phát huy âm nhạc dân gian Khmer Nam bộ trong thời gian qua chủ yếu đều thực hiện theo hướng tự phát là chính, gìn giữ theo kiểu truyền miệng gắn với các nghệ nhân, nghệ sĩ nhạc Khmer. Các hình thức sưu tầm hay nghiên cứu, giới thiệu loại hình nhạc, đào tạo còn rất nhiều hạn chế, bất cập.
Nhạc Khmer cần chung tay gìn giữ
Trong thời gian qua, Đảng, Nhà nước ta đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn và kịp thời để khuyến khích, hỗ trợ công tác bảo tồn dòng nhạc, phát huy các giá trị văn hóa lâu đời của âm nhạc dân gian Khmer Nam bộ. Qua đó, góp phần tạo ra những chuyển biến sâu sắc trong các hoạt động nhằm giới thiệu, nghiên cứu, đào tạo, truyền dạy loại nhạc này.
Để duy trì, phát triển và gìn giữ nền âm nhạc dân gian Nhạc Khmer Trà Vinh, cần phải công tác đẩy mạnh tuyên truyền tích cực để nâng cao nhận thức của mọi người trong cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn trong các trường nghệ thuật dân gian đương đại, hay chùa Khmer, các phum sóc mà người Khmer đang sinh sống.
Bên cạnh đó cần có chính sách đầu tư phù hợp, phục dựng một số loại hình âm nhạc có nguy cơ mai một cao gắn với phát triển du lịch ở địa phương, củng cố nâng cao đời sống cho người dân; có các chính sách ưu đãi, khuyến khích động viên người dạy lẫn người học các loại nhạc cụ, các loại hình biểu diễn văn hóa nghệ thuật dân gian khmer; tổ chức thường xuyên các cuộc thi biểu diễn nghệ thuật, các cuộc thi nghiên cứu văn hóa dân gian về người Khmer để mở rộng và quảng bá.
Quan điểm trong việc kế thừa và phát huy giá trị âm nhạc dân gian Khmer Nam bộ là cần xác định rõ các giải pháp kịp thời nhằm bảo tồn và phát huy tối đa các giá trị văn hóa âm nhạc dân gian Khmer Nam bộ đặc sắc.
10 bài hát nhạc khmer trà vinh hay nhất
ĐIỆU LÂM THÔN TRÀ VINH
HƯƠNG TÌNH TRÀ VINH
BUỐT GIÁ NỬA ĐÊM
THƯƠNG VỀ TRÀ VINH
QUÊ NGOẠI TRÀ VINH
TRÀ VINH TÌNH ĐẤT TÌNH NGƯỜI
TRÀ VINH THƯƠNG NHỚ
TRÀ VINH QUÊ TÔI
EM ĐƯA ANH VỀ TRÀ VINH
LÝ CON SÁO TRÀ VINH
Đây là những bài hát quen thuộc của nhạc Khmer Trà Vinh hay nhất. Các bạn hãy tải về và thưởng thức những giai điệu du dương của các ca khúc với dòng nhạc dân gian Khmer Nam bộ đặc sắc này nhé.
Kết luận
Bài viết trên đã cho chúng ta hiểu thêm về một nền văn hóa âm nhạc vô cùng thú vị. Đó là Nhạc Khmer Trà Vinh Nam bộ độc đáo. Là nền nhạc mang âm hưởng gắn bó với đời sống mộc mạc của người dân nơi đây, tuy nhiên đang bị mai một dần. Hãy chung tay gìn giữ và phát huy bản sắc âm nhạc mang đậm chất Nam bộ này nhé.
